معرفی کامل گیاه اسطوخودوس، فواید و خواص اسطوخودوس

اسطوخودوس گیاهی چند ساله و خود رو است.ولی از گذشته تا کنون در مزارع و باغ‌ها نیز کشت و پرورش داده می‌شود.خواص گیاه اسطوخودوس باعث کاربرد‌های متنوع خوراکی و دارویی، آرایشی بهداشتی، تزئینی، زراعی و تجاری این گیاه شده است.نام تجاری اسطوخودوس، لاواندر یا لاوانیا است و از خانواده نعناسانان به حساب می‌آید. نام علمی اسطوخودوس، Lavandula angustifolia Mill است و تعدادی از نام‌های دیگر آن نیز به شرح زیر هستند:

آخیر دشتی، زغلیل، رزالذهب، آلاله تلخ، گل لاوند، خیری، شاه اسپرم رومی، ممسک الارواح

انواع گیاهان تصفیه کننده هوا

محصولات بیشتر

خصوصیات ظاهری اسطوخودوس

گیاه اسطوخودوس، بوته‌ای و کوچک و پرشاخ و برگ است. ساقه‌های گیاه، چهار گوشه‌اند و برگ‌ها از نوع متقابل هستند که با کرکی سفید و پنبه‌ای پوشش داده شده‌اند. شباهتی بین برگ‌های این گیاه با برگ‌های گیاه صعتر دیده می‌شود.

ولی در اسطوخودوس برگ‌ها از برگ‌های گیاه صعتر باریک‌تر و درازتر هستند و رنگ برگ‌ها به رنگ بنفش تیره است.گل‌ها در اسطوخودوس، خوشه‌ای شکل اند و به طیفی از رنگ‌های مختلفِ آبی، بنفش، قرمز و ارغوانی ممکن است دیده شوند. میوه‌های اسطوخودوس بیضی شکل هستند و بعد از رسیدن به رنگ قهوه‌ای شفاف تغییر رنگ می‌دهند.

پراکندگی اسطوخودوس در جهان

گیاه اسطوخودوس، بومی جنوب و شمال غرب اروپا و به عبارتی شرق مدیترانه است. و در آمریکا و آمریکای شمالی نیز به عنوان گیاه زینتی کشت می‌شود.در ایران، این گیاه یک گیاه غیر بومی محسوب می‌شود ولی در بعضی مناطق مثل منطقه فیروزآباد استان فارس پرورش زراعی داده می‌شود. در بقیه نقاط کشور نیز، هم به عنوان یک گیاه زینتی و هم دارویی کشت و استفاده می‌شود.

پراکندگی اسطوخودوس در جهان بسیار زیاد است

طبع اسطوخودوس در طب سنتی

در طب سنتی، طبع اسطوخودوس جزو گیاهان گرم و خشک است. و افراد صفراوی مزاج از خوردن آن منع می‌شوند یا باید همراه سکنجبین مصرف کنند.

موارد مشابه با اسطوخودوس

گاها اسطوخودوس با این گیاهان اشتباه گرفته میشود:

Nepeta Glomerulosa

Rosmarinus Officinalis

یعنی این دو گیاه به اشتباه به عنوان اسطوخودوس تشخیص داده مصرف می‌شوند ولی گیاهان مذکور خواص دارویی ندارند.

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

شرایط کاشت و نگهداری اسطوخودوس

نور و گرمای مورد نیاز اسطوخودوس

اسطوخودوس در مناطق زیادی از جهان قابل رشد و تکثیر می‌باشد. ولی بیشتر مناسب آب و هوای گرم و خشک است. نیاز به حدود حداقل ۸ ساعت نور  آفتاب مستقیم دارد تا رشد و نمو کندو نباید به هیچ عنوان در سایه قرار گیرد چون رشدش متوقف خواهد شد.

آبیاری اسطوخودوس

این گیاه به آب زیادی برای آبیاری نیاز نداردو اگر زیاد آبیاری شود، ریشه‌هایش می‌پوسند و گیاه خشک خواهد شد.به همین دلیل در کشت ردیفی و مزرعه‌ای این گیاه آبیاری غرقابی مناسب نیست و بهتر است از آبیاری قطره‌ای استفاده شود.آبیاری اسطوخودوس در کشت مزرعه‌ای، بهتر است بصورت آبیاری قطره‌ای باشد.

نوع خاک و شرایط کاشت مزرعه ای و گلدانی گیاه اسطوخودوس

در کاشت مزرعه‌ای باید فاصله بین ردیف‌های کاشت حداقل ۳۵ تا ۴۰ سانتی‌متر باشد.در انواع محیط‌های خانگی و آپارتمانی نیز قابل کاشت و پرورش استولی اگر آن‌ها را در گلدان می‌کارید بهتر است گلدان‌ها بزرگ باشند. خاک گلدان باید زهکشی مناسبی برای آب داشته باشد تا ریشه گیاه نپوسد.

بهتر است برای بالا بردن زهکشی، کف گلدان ها مقداری ماسه وجود داشته باشد.خاک گلدان باید از نوع خاک قلیایی باشد که در گل فروشی‌ها موجود است و یا لا اقل مقداری از خاک گلدان، از این نوع باشد. به طور کلی خاک مناسب برای کاشتن و رشد گیاه اسطوخودوس خاک‌های سبک و آهکی هستند که مقداری مناسبی از ترکیبات کلسیم داشته باشند.

برای جابه جایی و کاشتن گیاه اسطوخودوس از محیط دیگر به گلدان و یا از گلدان به باغچه به سلامت ریشه‌ها دقت کنید. و با ریشه‌ها به آرامی و ملایمت رفتار کنید تا آسیب نبینند.همچنین اگر گیاه را از گلدان به باغچه منتقل می‌کنید نباید آن را با گلدان بکارید و باید گلدان را از گیاه جدا کنید و بعد آن را در باغچه بکارید.

کوددهی مناسب با اسطوخودوس

در مورد کوددهی به گیاه باید دقت زیادی کنید که از مقدار بیش از حد مجاز کود استفاده نکنید که گیاه اصطلاحا بسوزد.همچنین کود باید خوب در اطراف گیاه پخش کنید در مورد نوع کود نیز می‌توان هم از کود شیمیایی و هم انواع کود طبیعی و ارگانیک استفاده کنید. از جمله کودهای طبیعی که برای اسطوخودوس استفاده می‌شود یونجه است. اگر بعد از برداشت از گیاه کود ازته به آن اضافه کنید مقاومت گیاه ممکن است در فصل سرماکم شود. کوددهی و بررسی خاکِ گیاه اسطوخودوس یکی از موارد مهم در کاشت گلدانی آن است.

استفاده از سنگ ریزه در کاشت باغچه ای و گلدانی

بهتر است از سنگ ریزه‌های رنگ روشن نیز در اطراف اسطوخودوس کاشته شده استفاده کنیدتا با انعکاس نوربه گیاه، به رشد بیشتر گیاه کمک ‌کنند.

هرس کردن گیاه

اسطوخودوس، معمولا ۴ تا ۵ ماه قبل از زمستانیک بار نیاز به هرس کردن دارد و این کار را می‌توانید با قیچی‌هایمخصوص باغبانی انجام دهید. این کار باعث دوام و عمر بیشتر گیاه خواهد شد و برای گیاه ضرورت دارد.

روش های تکثیر و کاشت گیاه اسطوخودوس

اسطوخودوس هم از طریق قلمه و هم بذر قابل کاشت و تکثیر است.که قلمه و یا بذر را خود می‌توانید از بوته‌های اسطوخودوس خود تهیه کنید و یا از مراکز رشد و تکثیر اسطوخودوس، بذر و قلمه مرغوب این گیاه را خریداری کنید و سپس بکارید.

انواع گلدان مناسب گیاهان آپارتمانی

محصولات بیشتر

در مورد بذر اگر نوع آن مرغوب باشد، درصد خلوص و جوانه زنی مناسبی دارد و به راحتی بوته‌های اسطوخودوس از آن حاصل می‌شود. البته اگر شرایط کاشت و نگهداری درست و اصولی را رعایت کنید. کاشت بذر اسطوخودوس در پاییز یا اوایل بهارانجام می‌شود. در مورد قلمه اسطوخودوس نیز معمولا در فصل پاییز و در زمان هرس کردن گیاه از آن قلمه می‌گیرند. و این قلمه‌ها را در جایی دیگر می‌کارند تا ریشه دار شوند، سپس در بهار قلمه‌ها را در مکان اصلی می‌کارند. استفاده از قلمه بهترین روش برای کاشت و تکثیر اسطوخودوس است.

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

خواص اسطوخودوس و فواید آن کدامند؟

بیشتر خواص اسطوخودوس در گل‌های آن است. برگ دهی این گیاه در فصل بهار و گلدهی در تابستان رخ می‌دهد. و بیشترین ترکیبات دارویی در زمان تشکیل گل‌ها در گیاه ایجاد می‌شود پس زمان چیدن گیاه در فصل تابستان است. نحوه چیدن اسطوخودوس اینگونه است که شاخه‌های گلدار آن چیده و خشک می‌شوند. سپس برای استفاده های بعدی آماده می‌شوند.

خواص اسطوخودوس در اسانس آن

در برگ‌ها و دیگر قسمت سبز گیاه اسانس روغنی فرار وجود دارد. به روش تقطیر با بخار، اسانس از اسطوخودوس گرفته می‌شود. اسانس حاصل از اسطوخودوس شامل مواد مهمی همچون تانن، رزمارینیک اسید، لینالون و کامفر و چندین ماده دیگر است.

خواص اسطوخودوس در اسانس آن بی‌شمارند و این اسانس به عنوان یک مسکن در ساخت ترکیبات ضد رماتیسم استفاده می‌شود.ولی کاربرد درجه اول اسانس اسطوخودوس برای تولید محصولات آرایشی بهداشتی است.

خواص اسطوخودوس در عطر و بو

اسطوخودوس دارای بویی خوشایند و قوی است به همین دلیل از گیاه اسطوخودوس برای معطر سازی لباس و دفع بیدها و دیگر آفات لباس استفاده می‌شود. از استخدوس به دلیل داشتن عطر خوشایند در ساخت ادکلن‌ها نیز استفاده می‌شودو همچنین گل‌های اسطوخودوس را می‌توان با چای سیاه مصرف کرد که باعث خوشبو و معطر شدن چایی می‌شوند.

همین عطر خوش باعث استفاده از اسطوخودوس به عنوان ادویه در سالاد یا دسر در بعضی مناطق ایران نیز شده است. همچنین نوعی از پزشکی به عنوان رایحه درمانی وجود دارد  که از گیاه اسطوخودوس در این مورد هم پر کاربرد است و باعث ایجاد حس شادی و سلامتی در افراد می‌شود.

خواص اسطوخودوس در روغن آن

از روغن سنبله اسطوخودوس برای ساخت صابون استفاده می‌شود. همچنین روغن اسطوخودوس کاربردهای سلامتی متعددی دارد از جمله موارد زیر:

روغن اسطوخودوس دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروب است و دارای مقادیر بالا از آنتی اکسیدان می‌باشد پس برای ماساژ پوست بسیار مناسب استو برای پاک سازی پوست و درمان آکنه و انواع جوش‌های صورت به عنوان یک درمان استفاده می‌شود.

به دلیل خواص ضد قارچ موجود در این روغن برای درمان ریزش موی تکه‌ای و لوتوس، کاربرد رایجی دارد. علاوه بر این مناسب برای درمان شپش سر و شوره سر است. درمان ریزش مو و تقویت کننده و محرک رشد مجدد موها از فواید استفاده از روغن اسطوخودوس است. در درمان آرتروز، نقرس و  رماتیسم نیز استفاده از روغن اسطوخودوس مفید بوده است.

فواید استفاده از دمنوش اسطوخودوس

خواص دمنوش اسطوخودوس برای سلامتی انسان بسیار زیاد است

مسکن درد ها

این دمنوش تسکین دهنده انواع سردرد، سرگیجه و دیگر دردهای بدن از جمله درد شکم و سینه است.به علاوه تسکین دهنده درد در زمان قاعدگی در بانوان و رفع کننده مشکلاتی است که به سندروم پیش از قاعدگی معروف هستند.

بهبود سیستم گردش خون و سلامت قلب

دمنوش اسطوخودوس کاهنده فشار خون است و در پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق و سکته‌ها کمک می‌کند.و در درمان بسیاری از مشکلات گردش خون تاثیر مطلوب دارد.

ضد استرس و آرامش بخش

دمنوش اسطوخودوس به آرامش روان افراد کمک می‌کند، ضد استرس است و باعث بهبود وضعیت خواب در افراد می‌شود. در درمان تنش‌های عصبی و افسردگی نیز موثر و مفید است.

بهبود وضعیت دستگاه گوارش

خواص ضد التهابی و ضد میکروبی اسطوخودوس به سلامت تمام اجزای سیستم گوارش کمک می‌کند. و مشکلاتی چون یبوست، اسهال، درد معده و مشکلات هضم غذا را برطرف می‌کند. انواع کرم روده و معده را می‌کشد و به علاوه دمنوش اسطوخودوس دارای چندین نوع آنتی اکسیدان است و باعث سم زدایی در روده‌ها و کمک به لاغری و تناسب اندام می‌شود چون جذب چربی غذاها در بدن را کاهش می‌دهد.

بهبود وضعیت کبد

سم زدایی کبد و پاکسازی آن از چربی‌های اضافۀ انباشه شده، یکی دیگر از خواص اسطوخودوس است. همچنین با بهبود وضعیت کبد به رفع بیماری زردی کمک می‌کند.

بهبود وضعیت سیستم تنفسی

از جمله خواص گیاه اسطوخودوس در دمنوش آن، ضد میکروب و پاکسازی کننده سیستم و مجاری تنفسی است. در بهبود انواع سرماخوردگی، آنفولانزا و بیماری‌های مشابه مفید است. برای درمان حساسیت‌های فصلی و آسم نیز تجویز شده است.

موارد منع یا احتیاط در مصرف روغن و دمنوش اسطوخودوس

اگر چه خواص اسطوخودوس خیلی زیادند ولی چند مورد منع مصرف نیز دارد. در مورد دمنوش، برای زنان در دوران شیردهی و همچنین افراد دیابتی و با قند خون بالا مصرف دمنوش اسطوخودوس توصیه نمی‌شود. همچنین قبل از جراحی به دلیل تاثیر این دمنوش بر دستگاه عصبی مرکزی نباید آن را مصرف کرد. روغن اسطوخودوس نیز باعث کاهش هورمون‌های مردانه در پسران بالغ نشده می‌شود و نباید برای آن‌ها استفاده شود.

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

ممنون از شما که مثل همیشه همراه ما بودید.امیدواریم مطالب فوق براتون مفید بوده‌ باشه.تا مقاله بعدی، خدانگهدار.

جهت بازدید از صفحه کافه گلدون در اینستاگرام، کلیک کنید. 🙂