همه چیز در مورد خاک اسیدی

قبل از بررسی خاک اسیدی، باید ابتدا با مفهوم اسیدیته خاک آشنا شویم.

به طور کلی برای اندازه گیری اسیدیتۀ مواد مختلف از یک مقیاس لگاریتمی به نام  PH استفاده می‌شود.

PH، بازه‌ای ۱۵ عددی از صفر تا ۱۴ دارد و هر چه عدد این شاخص، کوچک تر باشد ماده اسیدی تر است.

اعداد بزرگتر از هفت یک ماده بازی یا قلیایی را نشان می‌دهند.

و خود عدد هفت نیز یک حد میانه است که نشان می‌دهد ماده خنثی است.

در مورد اسیدیته خاک باید گفت که بیشتر خاک‌ها PH نزدیک به هفت دارند.

اگر PH خاک کمتر از 6.5 باشد، خاک اسیدی تلقی می‌شود.

انواع کود مناسب گیاهان آپارتمانی

محصولات بیشتر

دانستن میزان اسیدیته یا PH خاک اهمیت زیادی دارد چون PH خاک بر عملکرد و رشد گیاهان تاثیر می‌گذارد.

مثلا در مورد کشت مزرعه ای محصولات کشاورزی، پروژه های گلخانه ای یا در پرورش برخی گیاهان حساس، در صورت اشتباه کردن در تشخیص PH درست خاک، ممکن است فرد دچار زیان مالی بزرگ شود!

و یا حداقل اینکه به نتیجه دلخواه خود نرسد.

حال سوال این است که چگونه به میزان PH خاک پی ببریم.

روشهای اندازه گیری PH خاک

آزمایشگاه خاکشناسی

بهترین و دقیق ترین روشِ تعیین اسیدیته خاک، این است که یک نمونه از آن را در یک آزمایشگاه خاکشناسی آزمایش کنید.

این آزمایشگاه ها با دقت بالایی PH خاک را برای شما مشخص خواهند کرد.

آزمایشگاه‌های خاکشناسی دقیق‌ترین راه پی بردن به اسیدیته خاک

روش های خانگی اندازه گیری PH

در مقیاس کوچک، در کاشت گیاهان زینتی و باغچه‌ای، شاید نیازی به آزمایش خاک در آزمایشگاه‌های خاکشناسی نباشد.

و اندازه گیری PH خاک به روش‌های خانگی نیز تا حد زیادی کار افراد را اصطلاحا راه بیندازد.

البته بسیاری از روش های خانگی درجه PH را تشخیص نمی‌دهند بلکه صرفا مشخص می‌کنند که خاک اسیدی است یا قلیایی.

از جمله روش های خانگی تعیین اسیدیته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

کیت های خانگی یا PH متر

استفاده از این دستگاه‌ها دقیقترین روش خانگی پی بردن به اسیدیته خاک است.

PH متر ها معمولا دستگاه‌هایی کوچک و با کاربرد بسیار آسان هستند.

مدل‌های مختلفی از آنها در بازار وجود دارد، در بسیاری از آنها یک انتهای قلمی شکل دارند که در داخل محلول خاکِ مورد نظر گذاشته می‌شود.

و یک نمایشگر دارند که عدد PH خاک را نشان می‌دهد.

استفاده از کاغذهای شناساگر

انواع کاغذهای شناساگر PH خاک از جمله کاغذ لیتموس و کاغذ تورنسل در بازار یافت می‌شود.

استفاده از کاغذهای شناساگر به عنوان یکی از سریع ترین و مقرون به صرفه ترین روش ها برای تعیین PH خاک است.

که با دقت کم و بیش مناسبی،PH  خاک را تشخیص می‌دهند.

شیوه کار با آنها به این صورت است که:

باید محلولی رقیق از آب مقطر و خاکی که می‌خواهید به اسیدیته آن پی ببرید تهیه کنید.

سپس کاغذ شناساگر را چند لحظه در این محلول قرار می‌دهید تا خیس شود.

سپس کاغذ را خارج می‌کنید و بعد از مدتی کاغذ تغییر رنگ می‌دهد.

از مقایسه رنگ جدیدی که روی کاغذ ظاهر شده با راهنمای رنگی کاغذ می‌توان به PH تقریبی خاک پی برد.

استفاده از کاغذهای شناساگر، یک روش خانگی رایج در تشخیص خاک اسیدی از قلیایی است

استفاده از جوش شیرین و سرکه

جوش شیرین و سرکه، هر کدام به عنوان یک شناساگر برای اسیدیته خاک قابل استفاده هستند.

برای استفاده از آنها مقداری از هر ماده نامبرده را در مقداری آب حل کنید.

و سپس به صورت جداگانه این دو محلول بدست آمده را روی نمونه خاک خود بریزید.

اگر از ریختن محلول جوش شیرین روی خاک، کف ایجاد شد خاک اسیدی است.

و اگر محلول سرکه باعث ایجاد کف شد، خاک قلیایی است.

در صورتی که هیچ کدام از محلول ها کفی ایجاد نکردند خاک خنثی است.

استفاده از آب کلم قرمز

با جوشاندن قطعات کلم قرمز در آب، یک محلول خنثی و ارغوانی شکل بدست می‌آید که می‌توانید از این محلول رنگی، برای پی بردن به اسیدیته خاک استفاده کنید.

برای این کار محلول رنگیِ کلم قرمز را در ظرفی بریزید و کمی از خاک خود را هم در داخل آن بریزید.

پس از مدتی رنگ ارغوانی محلول تغییر می‌کند.

اگر رنگ محلول به سمت صورتی، متمایل شد، هرچه رنگ صورتی غلیظ تر باشد خاک اسیدی‌تر است.

اما اگر رنگ محلول به سمت آبی یا سبز تغییر کرد یعنی خاک قلیایی است.

و هرچه رنگ حاصله روشن تر باشد درجه قلیایی بودن بیشتر است.

با عصاره حاصل از کلم قرمز، می‌توان میزان اسیدی بودن خاک را تشخیص داد

مشکلات ناشی از اسیدی بودن خاک برای گیاهان

اسیدی بودن خاک یک مشکل رایج کشاورزی است.

اگر خاک، بیش از حد اسیدی باشد رشد گیاهان در آن با مشکل روبرو می‌شود.

به این دلیل که اسیدی بودن خاک، باعث تغییر میزان و غلظت عناصر مغذی خاک می‌شود و این تغییر به دو نوع است:

کاهش عناصر پرمصرف خاک

نتایج مطالعات نشان می‌دهد که اگر خاک، از حد معمول بیشتر اسیدی باشد،

جذب عناصر پر مصرف و مورد نیاز گیاه به ویژه فسفر، به شدت کاهش می‌یابد.

که این مسئله به رشد پوشش گیاهی طبیعی و یا رشد گیاهان زراعی بر روی خاک‌های اسیدی لطمه می‌زند .

افزایش عناصر کم مصرف

اگر اسیدیته خاک، بالا باشد عناصر کم مصرف خاک مثل آهن و آلومینیوم در خاک افزایش می‌یابند.

این عناصر اگر چه برای رشد گیاه مورد نیازند ولی اگر غلظت آنها در خاک بیش از حد معمول‌شود، جذب زیاد آنها توسط گیاهان می شوند باعث مسمومیت گیاهان خواهند شد.

عوامل مؤثر بر اسیدی‌تر شدن خاک

بارندگی

به دلیل حل شدن عناصر مختلف هوا در آب باراناین عناصر می‌توانند PH خاک را تغییر دهند و آن را اسیدی‌تر کنند.

سنگ مادر و منشا خاک

منشا اولیه خاک نیز بر میزان اسیدیته خاک موثر است.

همانطور که می‌دانید خاک از هوازدگی سنگ‌های مادر در طی صده ها و هزاران سال ساخته می‌شود.

و جنس سنگ‌های مادر بر خاکی که از آنها ساخته می‌شود موثر است.

پوشش گیاهی

اگر خاک مورد استفاده کشاورزی یا گلخانه، از یک محیط جنگلی آورده شده باشد احتمال اسیدی بودن آن بالاست.

چون خود پوشش گیاهی جنگلی، باعث اسیدی تر شدن بیشتر خاک می‌شود.

و در این شرایط ممکن است محصولات کشاورزی در این نوع خاک‌ها عملکرد خوبی نشان ندهند.

خاک اسیدی جنگلی برای کشت محصولات زراعی و گلخانه ای مناسب نیست

کود های شیمیایی و آلی

هم کودهای شیمیایی و هم کود آلی به مرور زمان می‌توانند خاک را اسیدی‌تر کنند.

و این مسئله به این دلیل است که عناصر موجود در کودها به تدریج به صورت یُن، وارد خاک می‌شود و PH خاک را کاهش می‌دهند.

و خاک اسیدی‌تر خواهد شد.

درمان اسیدی بودن خاک

برای اصلاح خاک اسیدی، یکی از روش‌های رایج اضافه کردن دوره ای پتاسیم کربنات به خاک است.

با توجه به اینکه پتاسیم کربنات به راحتی قابل حل شدن در آب است معمولا این ماده را به سیستم آبیاری قطره ای اضافه می‌کنند.

و باعث افزایش PH خاک در اطراف ریشه گیاهان می‌شود.

و تاثیر نامطلوب خاک اسیدی را بر رشد گیاهان از بین می‌برد یا کاهش می‌دهد.

کودهای حاوی ترکیبات آهکی نیز یکی دیگر از روش‌ها اصلاح خاک اسیدی است.

مثلا سولفات آمونیاک یکی از این کودهای رایج است.

گیاهان سازگار با خاک اسیدی، گیاهان اسید دوست

بیشتر گیاهان با خاک خنثی سازگاری دارند و در این خاک ها به خوبی رشد می‌کنند.

اما برخی از گیاهان به خاک اسیدی، علاقه بیشتری دارند و در گذر زمان برای رشد در خاک‌های اسیدی تکامل یافته اند.

اکثر گیاهانی که خاک اسیدی را ترجیح می‌دهند جزو گیاهان زینتی هستند.

گلهای زیبایی دارند و برای پرورش خانگی بسیار پر طرفدار هستند.

تعدادی از این گیاهان دوستدار خاک اسیدی به شرح زیر هستند:

ادریسی‌های آبی- (Blue Hydrangeas) نرگس‌ها (Daffodils) -زنبق ژاپنی- (Iris japonica)

کالونا‌ها (Heathers) – آزالیا‌های ژاپنی (Japanese Azaleas)- راج (Holly) -ماگنولیا (Magnolia)

گاردنیا (Cape jasmine) -رهددندرن‌ها-(Rhododendrons)  خَلَنگ ژاپنی (Pieris Japonica)

بگونیا (Begonia)- گیاه آپارتمانی کاملیا (Camellias)- گل‌های جعفری (Marigolds)-

تریلیوم (Birthroots)

ادریسی آبی یک گیاه زینتی سازگار با خاک اسیدی است

برای گیاهان نامبرده در بالا ممکن است خاک های معمولیِ موجود در طبیعت یا خاک باغچۀ معمولی، مناسب نباشد.

بلکه باید از خاک اسیدی برای آنها استفاده کرد.

یا اینکه به روش‌هایی خاک را اسیدی کرد تا بستر مناسب برای رشد بهتر، جوانه زنی و گلدهیِ این گیاهان فراهم شود.

انواع سموم مناسب گیاهان آپارتمانی

محصولات بیشتر

رایج ترین روش‌های اسیدی کردن خاک، تولید خاک اسیدی

کمپوست و کود آلی

در منابع مختلف آمده است که برای اسیدی کردن خاک باید ابتدا نوع خاک را تشخیص دهیم.

و اگر زهکشی مناسبی داشته باشد آسانتر اسیدی می‌شود.

بعد از تشخیص این مسئله اگر خاک سبک و با زهکشی مناسب باشد، رایج‌ترین روش اسیدی کردن آن افزودن کودهای آلی به خاک است.

از جمله این کودها:

خاک برگ، ترکیب کمپوست و کود حیوانی و یا استفاد از پیت ماس خزه است.

که این مواد به دلیل اینکه در خاک‌های با زهکشی مناسب با سرعت خوبی تجزیه می‌شوند بعد از مدتی ph خاک را کاهش داده و خاک را اسیدی‌تر می‌کنند.

کودهای گوگردی

اگر خاک، رسی و سنگین باشد استفاده از مواد آلی، تاثیری بر کاهش PH خاک ندارد و حتی باعث بیشتر قلیایی شدن خاک می‌شود.

پس در مورد این خاک‌ها به جای مواد آلی تجزیه پذیر از ترکیبات گوگرد دار استفاده می‌شود.

این ترکیبات سولفات یا سولفور نامیده می‌شوند و افزودن آنها به خاک، به تدریج باعث افزایش اسیدی شدن خاک می‌شود.

ترکیبات گوگردی  به صورت کود های سولفور یا سولفاته در بازار موجود هستند و طریقه استفاده از آنها مثل دیگر کودهای شیمیایی است.

سولفات آهن، یک کود گوگردی رایج برای اسیدی کردن خاک است

یکی از رایج ترین نوع کودهای گوگردی سولفات آهن است.

که از خود سوفور، زودتر به تولید یک خاک اسیدی کمک می‌کند زیرا که سولفات آهن زود تر از سولفور، جذب خاک می‌شود.

و به صورت محلول در می‌آید.

در استفاده از کودهای گوگردی باید توجه کنید که این ترکیبات با سرعت کمی در اختیار خاک قرار می‌گیرند.

پس باید چندین ماه قبل از دوره رشد گیاهان به خاک اضافه شده باشند.

سایر روش های تولید خاک اسیدی

کنجاله پنبه

یکی از روشهایی که به نوعی یک روش تکمیل کننده برای کودهای اسیدی ساز خاک تلقی می‌شود استفاده از کنجاله پنبه است.

کنجاله پنبه به عنوان یک محصول جانبی در کارخانه های پنبه تولید می‌شود.

و در مراکز پرورش گیاهان زینتی بصورت بسته ای یافت می‌شود.

استفاده از کنجاله پنبه باعث می‌شود حالت اسیدی خاک که در اثر کودهایی مثل سولفات آهن ایجاد شده است تا مدت ها حفظ شود و نیازی به افزودن کود بیشتر نباشد.

استفاده از سرکه

همواره گفته می‌شود از سرکه برای تولید خاک اسیدی استفاده نکنید و به عنوان یکی از بدترین روش‌ها در نظر گرفته می‌شود.

چونکه به سرعت خاک را اسیدی می‌کند و این کاهش PH خیلی کم دوام است.

و بعد از مدتی کوتاه، خاک دوباره به حالت قبلی خود برمی‌گردد.

مشکل دیگری که سرکه ایجاد می‌کند این است که بسیاری از عناصر مغذی خاک را از بین می‌برد.

از این روش به جز در مواردی که حیات گیاه در خطر باشد و نیاز به تغییر سریع PH خاک باشد در بقیه موارد استفاده نمی‌شود.

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

ممنون از شما که مثل همیشه همراه ما بودید.

امیدواریم مطالب فوق براتون مفید بوده‌ باشه.

تا مقاله بعدی، خدانگهدار.

جهت بازدید از صفحه کافه گلدون در اینستاگرام، کلیک کنید. 🙂