نگهداری و بیماری ‌های سرخس و راه‌های درمان آن

گل سرخس در گروه گیاهان نهان‌زاد آوندی می‌باشد که بسیار زیبا هستند و انواع گوناگونی دارند. نام علمی این گل، سرخس بوستون یا برگ شمشیری Nephorlepsis exallata و از خانواده سرخس‌ها (polypodiaceae) می‌باشد.

سرخس بوستون یا برگ شمشیری می‌تواند تا ۹۰ سانت ارتفاع و ۱۲۰ سانت پهنا داشته‌ باشد. این گیاه ساقه ندارد و برگ‌ها مستقیماً از ساقه‌های زیرزمینی بیرون می‌آیند. طول برگ‌های آن معمولاً ۷۰-۲۰ سانتی‌متر است که البته در زادگاه اصلی خود می‌تواند حتی به ۲۵۰ سانتی‌متر نیز برسد. گل سرخس یکی از گیاهان زیبا، سریع الرشد و سرسبزی است که برای نگهداری در محیط آپارتمانی مناسب می‌باشد. برگ‌های دراز و هلالی شکل آن از قلب گیاه می‌روید و با حالت پرمانند و انبوه خود ظاهر بسیار زیبایی دارد.

سرخس طرفداران زیادی دارد و یکی از گیاهانی است که در داخل منزل نگهداری شده و در اقلیم‌های شرجی دوام بهتری دارد. در این مقاله شرایط نگهداری سرخس را بیان می‌کنیم، بیماری‌ها و راه‌های درمانش را گفته و همچنین درباره انواع سرخس هم اطلاعات کسب خواهیم کرد. پس در ادامه همراه ما باشید. 

انواع گیاهان مقاوم

محصولات بیشتر

گیاه سرخس

سرخس به طور طبیعی در جنگل‌های سرد و مرطوب رشد می‌کند، جایی که درختان بلند روی زمین سایه می‌اندارند، بنابراین باید سعی کنید شرایط خانه را طوری حفظ کنید که انگار آن‌ها در جنگل هستند. گل سرخس دارای بیش از ۳۰ گونه در طبیعت بوده و بومی مناطق استوایی می‌باشد.

در کشور ما گل سرخس به طور وحشی در نواحی شمال کشور در استان‌های مازندران، گیلان، سواحل دریای خزر بین آستارا و اردبیل، بین درختان ناحیه خالودشت بین لنگرد و قزوین، جاده ییلاق جواهرده رامسر و استان آذربایجان دیده می‌شود.

این گیاه را می‌توان در تمام طول سال در محیط بسته نگهداری کرد. یعنی در جایی که شرایط را می‌توان تحت کنترل نگه داشت. اما در طول ماه‌های سرد باید حتما نگهداری سرخس را در فضای بسته انجام دهید.

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

انواع سرخس

انواع بسیار زیادی از سرخس وجود دارد که بیش‌تر آن‌ها به دسته‌های همیشه سبز یا برگ‌ریز تعلق دارند. هر کدام از آن‌ها به شیوه‌ مراقبتی اندکی متفاوت نیاز دارند.

برخی از انواع سرخس همیشه سبز در هوای سرد هم به خوبی رشد می‌کنند. برخی دیگر اما مناطق گرم‌تر را ترجیح می‌دهند. گل سرخس برگ‌ریز هم به همین شکل می‌باشد، با کمی تفاوت مرتبط به مناطق آب و هوایی متفاوت. بنابراین، مهم است بدانید که چه نوع سرخسی دارید و همچنین منطقه‌ای که در آن هستید چه  آب و هوایی دارد. به این ترتیب بهترین روش مراقبت از گیاه را در زمستان تعیین خواهید کرد.

نمونه‌هایی از انواع سرخس

پرسیاوشان معمولی

این نوع از گل سرخس دارای دمبرگ دراز بی‌کرک و براق با پهنکی از تقسیمات کوچک است و در مناطق مرطوب، در کنار جویبارها و حلقه چاه‌های آب رشد می‌کند.

سرخس مار زبان

سرخس مار زبان دو نوع برگ عقیم و بارور دارد. برگ عقیم بیضی شکل دارای کناره های کامل است و هاگدان ندارد. اما برگ بارور دارای دو ردیف هاگدان باریک و لوله‌ای شکل است.

(هاگدان:ساختار گیاهی یا قارچی است که تولید هاگ می‌کند)

سرخس بسپایک

در بین انواع سرخس، سرخس بسپایک همیشه سبز است و برگ‌های پایا یا چند ساله دارد، دارای حلقه مکانیکی هاگدان ناقص بوده و رگبرگ‌های فرعی برگ‌ها به لبه یا کناره آن نمی‌رسند.

زنگی دارو

ساقه زیرزمینی این نوع از گیاه سرخس از باقی‌مانده پوسیده برگ‌های قبلی پوشیده شده‌ است و حلقه مکانیکی هاگدان آن ناقص می‌باشد.

سرخس بلوطی

سرخس بلوطی دارای ساقه‌ای خزنده و بدون گل است که به صورت افقی در زیر سطح زمین رشد می‌کند. برگ‌ها از این ساقه‌ها به شکل عمودی رشد می‌کنند. تولید مثل گیاه سرخس بلوطی از طریق هاگ‌های ریز در زیر برگ می‌باشد.

سرخس شاخ گوزنی

در گل سرخس برگ‌های آن شبیه شاخ گوزن هستند. حداقل دمایی که این گیاه می‌تواند تحمل کند حدود ۵ درجه سانتی‌گراد است. سرخس شاخ گوزنی در طبیعت بر روی درختان دیگر می‌روید و به همین دلیل برای خاک گلدان آن باید از مخلوط خاک و برگ استفاده کنید.

سرخس بانوی شرقی یا خاوری

برگ‌های سرخس بانوی شرقی یا خاوری معمولا ۳۰ تا ۷۰ سانتی‌متر طول دارند و شکل برگ‌ها متغیر است. این سرخس سایه دوست بوده و رنگ‌های قرمز زیبایی در میان برگ‌هایش ظاهر می‌شود.

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

شرایط نگهداری سرخس

دما

نگهداری گل سرخس در محیطی که دمای آن به صورت مداوم بین 18 تا 24 درجه باشد، امکان پذیر می‌باشد. اگر در خارج از منزل سرخس دارید، در زمستان آن‌ را به فضای داخل انتقال داده تا در برابر سرمازدگی از آن‌ محافظت کنید. به این کار آماده کردن گیاه برای زمستان می‌گویند.

 خاک

گیاه سرخس در زمین‌های سبز بیش از همه دیده می‌شود. خاک مناسب گلدان سرخس، لازم است دارای زهکش بالا، سبک و غنی از مواد غذایی باشد. مناسب‌ترین خاک برای کاشت این گیاه خاک جنگلی است، همچنین ترکیبی از پیت ماس، شن درشت و خاک لومی به میزان مساوی برای این گیاه انتخاب خوبی است. خاک آن باید کاملا ارگانیک باشد.

زمانی که سرخس بوستون را در محیط خانه قرار می‌دهید، باید محتوای ارگانیک بودن خاک را بالا برده و از خزه و ذغال درون آن استفاده کنید.

نور

گل سرخس به نور متوسط خورشید نیاز دارد و در محیط سایه نیز می‌تواند به رشد خود ادامه دهد. توجه داشته‌باشید از قرار دادن گیاه سرخس در برابر نور مستقیم خورشید خودداری کنید زیرا باعث چروکیدگی برگ‌ها و ایجاد لکه‌های قهوه‌ای رنگ در حاشیه یا پهنک برگ‌ها خواهد شد. این گیاهان ترجیح می‌دهند در جایی باشند که کمی سایه یا به طور کامل سایه دارد و اگر آن‌ها را در معرض نور خورشید قرار دهید، ممکن است خشک شوند. اگر با این مشکل در گلتان مواجه شدید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله نکاتی در رابطه با نجات گل در حال خشک شدن را مطالعه نمایید.

از شرایط نگهداری سرخس باید به این نکته اشاره کنیم که این گل، نور غیرمستقیم را ترجیح می‌دهد. پس نوری که در طول روز از پشت پنجره می‌تابد، برای این گیاه کافی است.

گل سرخس در کنار پنجره‌های غربی و جنوبی رشد خوبی ندارد، زیرا نور در طول روز بسیار قوی و شدید می‌باشد. در واقع در  محیط‌هایی با نور کمتر عملکرد بهتری دارد، اما نباید آن‌ را در محیط تاریک قرار دهید. گیاه را در محیطی قرار دهید که 4 الی 6 ساعت در معرض نور جانبی قرار بگیرد.

آبیاری

برای نگهداری گل سرخس نباید بیش از حد به آن آب بدهید، زیرا این کار ممکن است برگ‌های گل را زرد کند. همچنین اطمینان حاصل کنید که آب از گلدان تخلیه می‌شود و در آن باقی نمی‌ماند. اگر آب از گلدان وارد زیرگلدانی شد، حتما آن را خالی کنید.

بین دو آبیاری سرخس توجه نمایید که سطح خاک گیاه خشک شده‌ باشد و آب دادن را تا جایی ادامه دهید که از زیر گلدان بیرون بزند و بهتر است که یک بشقاب را زیر گلدان قرار دهید. در شرایط معمول محیط آبیاری دو تا سه بار در هفته برای این گیاه مناسب است.

همچنین توصیه می‌شود برای رشد بهتر گیاه سرخس از آب بدون املاح مانند آب جوشیده سرد استفاده شود. در هنگام آبیاری سرخس از ریختن مستقیم آب روی برگ‌ها یا غبارپاشی زیاد برگ‌ها خودداری کنید، زیرا باعث پژمردگی برگ‌ها خواهد شد.

هرگز از آب معدنی برای این گیاه استفاده نکنید، زیرا باعث پوسیدگی ریشه می‌شود. برنامه آب‌دهی به گیاه را بر اساس دمای اتاق تغییر دهید. به طور مثال اگر دمای اتاق شما گرم تر از 24 درجه می‌باشد، باید آب دادن را بیشتر کنید. اگر اتاق خنک تر از 18 درجه است، اجازه دهید که خاک کمی خشک شود و بعد دوباره به آن آب بدهید.

اگر بیش از حد به آن آب بدهید، کم‌کم به رنگ زرد تغییر می‌یابد. پژمردگی نیز نشانه کم آبی می‌باشد.

بیشتر بخوانید: نحوه آب دهی به گیاهان آپارتمانی

رطوبت

سرخس‌ها عاشق رطوبت هستند و بنابراین باید در معرض رطوبت و بخار قرار بگیرند و در نتیجه شاداب‌تر از همیشه خواهند بود. اگر رطوبت محیط کم باشد، رنگ سرخس کم‌کم به قهوهای تبدیل می‌شود.

سرخس خود را داخل حمام بگذارید تا مدت زمانی را با رطوبت بالا سپری کند، همچنین می‌توانید از یک دستگاه بخور برای آن استفاده کنید. برای نگهداری سرخس می‌توانید یک ظرف آب را در کنار گلدانش قرار داده و مراقب باشید که آب این ظرف به گیاه برخورد نکند. زمانی که آب درون ظرف تبخیر می شود، رطوبت اطراف گیاه نیز بالا می رودو

همچنین می‌توانید ساقه‌ها و برگ‌های گل سرخس را با آب اسپری کنید. از اسپری آبی استفاده کنید که مناسب با دمای محیط باشد و آب آن بیش از حد سرد و یا گرم نباشد و یا سرخس را به جای یک گلدان سفالی در یک گلدان پلاستیکی قرار دهید چون گلدان پلاستیکی رطوبت را بهتر از گلدان سفالی نگه می‌دارد.

 کوددهی

از آن‌جایی که سرخس بوستون به طور طبیعی در زمین‌های جنگلی رشد می‌کند که در آن گیاهان پوسیده خاک را غنی می‌کنند، به خاک حاصلخیز نیاز دارند. کوددهی در فصل رشد بین فروردین تا شهریور است. تنها یک بار در ماه کود مایع را به خاک گلدان اضافه می‌کنید.

در فصل زمستان رشد کند می‌شود، بنابراین فقط باید هر دو تا سه ماه یک بار پای گیاه بریزید. کود عصاره ماهی نیز گزینه مناسبی برای این گیاه است. کود بیش از حد زیاد و غنی باعث سوختن ساقه‌ها می‌شود.

هرس گل سرخس

شاخه‌های جدید که رشد می‌کنند روی شاخه‌های قدیمی سایه می‌اندازند و شاخه‌های پایین گیاه به طور طبیعی قهوه‌ای و خشک می‌شوند. برای حفظ ظاهر سرسبز و زیبای گیاه شاخه‌های قهوه‌ای را جدا کنید.

گل سرخس همچنین می‌تواند به خوبی کوتاه شدن شاخه‌هایش را تحمل کند، بنابراین نترسید و به راحتی بعضی شاخه‌ها را در صورت نیاز کوتاه کنید.  تمام ساقه‌ها و برگ‌های اطراف مرکز گیاه را برش دهید تا برگ‌های مرده آن را از انتهای چسبیده شده به ساقه بزنید.

معمولا بهتر این است که در ماه‌های سردتر سرخس بوستون را هرس کنید و در بهار اجازه بدهید که گیاه به رشد خودش ادامه بدهد.

تعویض گلدان

هنگامی که برگ‌های گل سرخس کم‌کم خاکستری می‌شوند، ممکن است زمان مناسب برای انتقال آن به یک گلدان بزرگ‌تر فرارسیده باشد. ریشه‌های سرخس‌ها می‌توانند نسبتا سریع رشد کنند. بنابراین ریشه‌ها را بررسی کنید تا ببینید که آیا آن‌ها به خارج از گلدان رشد کرده‌اند یا خیر.

برای تعویض گلدان سرخس باید گلدان جدید را دست کم ۱۰ سانتی‌متر عریض‌تر از گلدان اول انتخاب کنید. به عنوان مثال، اگر گیاه سرخس در یک گلدان ۳۰ سانتی بوده‌ است، یک گلدان ۴۵ سانتی را انتخاب کنید. یک لایه شن یا سنگریزه را گلدان جدید بریزید. سپس یک لایه خاک اضافه کنید.

خاک را در اطراف لبه‌های گلدان فشار بدهید، تا دور مرکز ریشه‌ها یک گودی ایجاد شود.با فشار دادن گلدان، خاک اطراف ریشه را شل کنید و بعد سرخس را از گلدان قبلی بردارید.

اگر گلدان شما از نوع سفت باشد، می‌توانید به آرامی به طرفین گلدان ضربه بزنید تا ریشه‌ها شل شوند. پایه گل را با دست بگیرید و بعد گلدان را سر و ته کنید. به آرامی گلدان را از ریشه و خاک جدا کنید.

گیاه را در گلدان جدید قرار دهید. مقداری خاک به اطراف ریشه‌ها اضافه کنید، به آرامی به سمت پایین فشار وارد کنید تا بتوانید مقدار بیش‌تری خاک داخل گلدان بریزید. برای این‌که سرخس بوستون در گلدان جدید جا بیفتد، آن را در یک مکان آفتابی (نه در معرض نور شدید خورشید بلکه فقط روشن) بگذارید و به آن آب بدهید.

انواع گلدان مناسب گیاهان آپارتمانی

محصولات بیشتر

روش تکثیر سرخس

گیاه سرخس را در محیط آپارتمان به دو روش تقسیم بوته و کاشت اسپور می‌توان تکثیر کرد.

 تقسیم بوته

در این روش تکثیر سرخس مختص گیاهانی است که فقط ساقه زیرزمینی دارد و برگ‌ها از این ساقه خارج می‌شوند. در روش تقسیم بوته، زمانی که گیاه ساقه‌های رونده ریشه‌زا تولید می‌کند، ساقه‌ها را به‌وسیله چاقوی تیز که قبلا ضدعفونی کرده‌اید، جدا کنید.

گلدانی با قطر دهانه ۹ سانتی‌متر را انتخاب و آن را با بستر کاشت مناسب حاوی کمپوست بذر و قلمه یا کمپوست گلدانی مناسب پر کنید. خاک گلدان را به طور کامل مرطوب کرده و به آرامی گیاه را در آن بکارید. مراقب باشید به ریشه‌های نازک گیاه آسیب نرسد.

گلدان را در محلی گرم و مرطوب با دمای ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد، دور از تابش مستقیم نور خورشید قرار دهید.

کاشت هاگ یا اسپور

برای تکثیر گل سرخس می‌توانید از طریق هاگ‌های بوجود آمده در سطح زیرین برگ‌ها گیاه سرخس را تکثیر کنید.

بدین منظور پس از رسیدن اسپورها و تغییر رنگ آن‌ها به قهوه‌ای، برگ‌های بارور را قطع کرده و در پاکت‌های کاغذی قرار داده و در هوای خشک و دمای اتاق 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید تا برگ‌ها خشک شوند و هاگ‌ها بریزند. سپس روی یک صفحه کاغذ سفید هاگ‌ها را جمع آوری کرده و درون سینی بذر که حاوی کمپوست بذر و قلمه است بکارید و یا از بسترهای مختلف مثل خاک لوم و خاک‌برگ پوسیده و یا آگار استفاده کنید.

سپس سینی بذر یا بستر را را با کیسه پلاستیکی بپوشانید.

وقتی که سرخس‌ها 5/2 سانتی‌متر شدند، آن‌ها را بیرون آورده و درون گلدانی حاوی کمپوست با قطر دهانه 6 سانتی‌متر بکارید. گیاه را در محلی قرار دهید که از خورشید به آن مستقیم نتابد. برای آبیاری سرخس زیر گلدان بشقابی قرار داده و آب را داخل بشقاب پر کنید.

 

آماده کردن سرخس‌های همیشه سبز برای زمستان

سرخس‌های همیشه سبز به این دلیل چنین نامی دارند که اگر در مناطق مناسبی باشند، در زمستان هم سبز هستند و رشد بسیار مناسبی دارند. شاخ و برگ سبز آن‌ها را در فصل بهار می‌میرند.

سرخس‌های همیشه سبز در طول ماه‌های زمستان هم سبز خواهند بود و می‌توانند در بهار زمانی که برگ‌های قدیمی شل و پژمرده می‌شوند و برگ‌های تازه تشکیل می‌شوند، هرس شوند.

این نوع از گل سرخس اغلب برای زیبا سازی و سبزی دسته‌های گل یا سبدهای گل استفاده می‌شود. یک نمونه از سرخس همیشه سبز، سرخس کریسمس است.

آماده کردن سرخس‌های برگ‌ریز برای زمستان

سرخس‌های برگ‌ریز در زمستان سبز نخواهند شد. وقتی شاخ و برگ‌ها در پاییز کم‌کم پژمرده می‌شوند و می‌میرند آن‌ها را هرس کنید. برای ماه‌های زمستان سرخس را می‌توان با پوشش خاکپوش یا مالچ گرم نگه داشت.

خواهید دید که در بهار شاخ و برگ‌های جدید کم‌کم پدیدار می‌شوند. یک نمونه از گل سرخس برگ‌ریز پرسیاوشان است.

مشکلات سرخس‌ها

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

شپشک آرد آلود

این آفت موجب ایجاد لکه‌ها پنبه‌ای سفید رنگ بر روی برگ‌ها و ساقه‌ی گیاه می‌شود. با تغذیه آفت از شیره گیاه در نهایت گیاه ضعیف شده و از بین می‌رود. برای درمان شپشک آردآلود استفاده از پنبه آغشته به آب و صابون و پاک کردن آفت‌ها از گیاه می‌تواند در کاهش آفات موثر باشد.

شپشک سپردار

نشانه ایجاد این آفت وجود لکه‌های سپردار نیمه کروی و برجسته به رنگ قهوه‌ای بر روی برگ‌های گیاه است. برای حل این مشکل با سموم حشره‌کش ارگانیک طبق دستور سم‌پاشی کنید.

کنه

باعث تار عنکبوتی شدن زیر برگ‌ها و ایجاد لکه‌های بسیار ریز سفید یا زرد بر روی برگ‌ها می‌شود. افزایش رطوبت و کاهش گرما در جلوگیری از آفت موثر است.

بیماری‌های قارچی

اغلب به علت زیاد بودن رطوبت ایجاد می‌شوند و شامل بیماری‌های قارچی بوتری تیس، فوزاریوم، لکه برگی و پوسیدگی ریشه است. در اثر بروز این بیماری‌ها معمولا گیاه سرخس حالت پژمردگی می‌گیرد و روی برگ‌ها لکه‌هایی دیده می‌شود و یا کپک قارچ مشاهده می‌شود.

برای درمان این مشکلات بهتر است از قارچ کش‌ها برای ضد عفونی کردن بستر استفاده کنید و رطوبت و آبیاری را کمی کمتر کنید.

برگ‌ها رنگ پریده شده‌اند

نور محیط برای گلدان بسیار زیاد است. برای درمان رنگ پریدگی سرخس، گیاه‌تان را به محلی که سایه بیشتری دارد منتقل کنید.

زرد شدن و ریختن برگ‌ها از پایین گیاه

علت زرد شدن گل سرخس هوای گرم است و یا آبیاری گیاه‌تان دچار اختلال شده است. برای بهبود وضعیت گلدان‌تان را به‌صورت منظم آبیاری کنید.

رشد گیاه کند است

مواد مغذی گلدان‌تان کافی نیست و گیاه‌تان انرژی کافی برای رشد ندارد. گل سرخس خود را کوددهی کنید.

سوخته و قهوه‌ای شدن نوک برگ سرخس

اگر نوک برگ‌های گیاه سرخس شما  قهوه‌ای و سوخته می‌شوند نشان‌دهنده هوای گرم و کمبود رطوبت محیط است. برای رفع این مشکل گلدان را در مکان خنک‌تری گذاشته و آبیاری را منظم کنید.

برگ‌ها خشک شده‌اند

در بیشتر موارد خشکی آب و هوا باعث ایجاد این مشکل در برگ‌های سرخس می‌شود. برای بهبود، گیاه‌تان را در جایی مرطوب قرار دهید.

جهت پرسش در رابطه با مشکل گیاهتان و اطلاع از راه‌های درمان آن، اینجا کلیک کنید و با کارشناس متخصص گل و گیاه ارتباط برقرار کنید.

ممنون از شما که مثل همیشه همراه ما بودید.

امیدواریم مطالب فوق براتون مفید بوده‌باشه.

تا مقاله بعدی، خدانگهدار.

جهت بازدید از صفحه کافه گلدون در اینستاگرام، کلیک کنید. 🙂